Corrosiebestendige gietstukken worden op grote schaal toegepast in industrieën zoals de scheepvaart, chemische verwerking en energieopwekking. Ze zijn ontworpen met legeringssamenstellingen waardoor ze bestand zijn tegen omgevingen waar blootstelling aan zout, zuren of industriële chemicaliën anders tot achteruitgang zou kunnen leiden. Hoewel deze materialen inherent zijn ontworpen om oxidatie en corrosie te minimaliseren, kan het gietproces zelf onregelmatigheden in het oppervlak, insluitsels of porositeit introduceren die hun natuurlijke beschermende eigenschappen in gevaar kunnen brengen. Als gevolg hiervan rijzen er vaak vragen of verdere oppervlaktebehandeling nodig is om betrouwbare prestaties op de lange termijn te garanderen.
Oppervlakteafwerking en microstructurele kwaliteit staan centraal in de corrosieprestaties van corrosiebestendige gietstukken. Kleine scheuren in het oppervlak, ruwe texturen of microporositeit kunnen fungeren als startplaatsen voor putcorrosie en spleetcorrosie. Zelfs bij het gebruik van legeringen met een goede inherente weerstand kunnen dergelijke onvolkomenheden de levensduur verkorten als ze niet worden aangepakt. Door na het gietproces aanvullende behandelingen te introduceren, kunnen deze zwakke punten worden verminderd, waardoor een uniformere oppervlaktelaag ontstaat die een betere corrosiecontrole ondersteunt.
Een belangrijke beslissing bij het ontwerpen van componenten is of er hooggelegeerde centrifugale gietstukken moeten worden gebruikt, die een hoger gehalte aan legeringselementen hebben om superieure inherente corrosieweerstand te bieden, of dat standaard corrosiebestendige gietstukken met aanvullende beschermende behandelingen moeten worden gebruikt. Hooggelegeerde centrifugale gietstukken kunnen de noodzaak van uitgebreide nagietbehandelingen verminderen vanwege hun sterke chemische stabiliteit, maar ze zijn vaak duurder. Aan de andere kant kunnen gietstukken van lagere legeringen effectiever worden gemaakt door methoden zoals passivatie, coatings of thermische behandelingen. Deze balans tussen legeringskeuze en oppervlaktemodificatiestrategieën hangt af van de economische en omgevingsomstandigheden van de toepassing.
Passivering is een chemische behandeling die wordt gebruikt om de vorming van een chroomrijke oxidefilm op het oppervlak van corrosiebestendige gietstukken te verbeteren. Deze dunne, stabiele film dient als barrière tegen verdere oxidatie en is vooral belangrijk in omgevingen die chloriden bevatten, waar plaatselijke corrosie zoals putcorrosie een probleem kan zijn. Passivering verwijdert ook vrij ijzer van het oppervlak, waardoor anders galvanische cellen zouden kunnen ontstaan die de afbraak versnellen. Bij gegoten roestvast staal wordt deze stap vaak beschouwd als een essentieel onderdeel van de afwerking.
Beschermende coatings zijn een andere methode om de weerstand na het gieten te verbeteren. Deze coatings kunnen organisch zijn, zoals epoxy- en polyurethaanlagen, of metaalachtig, zoals zink- of nikkelbekleding. Organische coatings vormen een barrière die het metalen oppervlak isoleert van corrosieve media, terwijl metalen coatings ook kunnen fungeren als opofferingslagen, waardoor het onderliggende gietstuk wordt beschermd, zelfs als de coating bekrast of beschadigd is. Voor toepassingen zoals offshore-constructies worden vaak meerlaagse coatingsystemen gebruikt om de duurzaamheid onder zware omstandigheden te maximaliseren.
Sommige gietstukken ondergaan thermische oppervlaktebehandelingen zoals nitreren of carboneren, die niet alleen de oppervlaktehardheid verbeteren, maar ook de gevoeligheid van het oppervlak voor slijtage-ondersteunde corrosie kunnen verminderen. Hoewel deze behandelingen niet in alle industrieën worden toegepast, zijn ze vooral waardevol in omgevingen waar corrosie optreedt in combinatie met mechanische slijtage, zoals in pompwaaiers en klepcomponenten. Door slijtage te verminderen, helpen deze behandelingen de integriteit van de passieve beschermende film op het gietoppervlak te behouden.
Verschillende oppervlaktebehandelingen variëren in effectiviteit, afhankelijk van de omgeving en het type legering. De volgende tabel geeft een overzicht van enkele veel voorkomende behandelingen en hun belangrijkste voordelen:
| Oppervlaktebehandeling | Doel | Primair voordeel |
|---|---|---|
| Passivering | Vorming van een stabiele oxidefilm | Vermindert het plaatselijke corrosierisico |
| Epoxycoating | Barrière isolatie | Beschermt tegen blootstelling aan chemicaliën en vocht |
| Verzinken | Opofferende bescherming | Biedt galvanische bescherming in beschadigde gebieden |
| Nitreren | Oppervlakteverharding | Verbetert slijtage en vermindert corrosie-initiatieplaatsen |
De omgeving waarin corrosiebestendige gietstukken worden gebruikt, heeft een sterke invloed op de noodzaak van oppervlaktebehandelingen. In gecontroleerde binnenomgevingen kan de natuurlijke weerstand van de legering voldoende zijn en biedt aanvullende behandeling mogelijk geen significante voordelen. In mariene buitenomgevingen, chemische fabrieken of afvalwaterfaciliteiten kan extra oppervlaktebescherming echter van cruciaal belang zijn. Factoren zoals vochtigheid, zoutgehalte, pH en temperatuurschommelingen kunnen de achteruitgang versnellen, waardoor behandelingen zoals coatings of passivering eerder een noodzaak dan een optie worden.
Voorbeelden uit praktijktoepassingen laten zien waarom aanvullende behandelingen vaak worden toegepast. Gegoten roestvrij staal dat in ontziltingsinstallaties wordt gebruikt, ondergaat bijvoorbeeld chemische passivatie om de weerstand tegen chloride-aantasting te versterken. Op offshore-olieplatforms worden beschermende coatings op gietstukken aangebracht om de constante blootstelling aan zeewater te doorstaan. In chemische reactoren kunnen corrosiebestendige gietstukken worden bekleed met polymeercoatings om sterke zuren of alkaliën te weerstaan. Deze praktijken benadrukken het belang van het afstemmen van oppervlaktebehandelingen op de werkomgeving.
De keuze tussen het gebruik van hooggelegeerde centrifugaalgietstukken zonder aanvullende behandeling of economischere corrosiebestendige gietstukken met oppervlaktebehandeling komt vaak neer op economische overwegingen. Hoewel hooggelegeerde centrifugale gietstukken de onderhoudskosten op de lange termijn kunnen verlagen vanwege hun inherente weerstand, kunnen hun hogere initiële kosten onbetaalbaar zijn bij grootschalige toepassingen. Als alternatief kunnen standaard gietstukken in combinatie met gerichte oppervlaktebehandelingen een evenwichtige oplossing bieden door adequate prestaties te bieden tegen lagere materiaalkosten.
Oppervlaktebehandelingen elimineren de noodzaak van goed onderhoud niet. Zelfs behandelde oppervlakken moeten periodiek worden geïnspecteerd om er zeker van te zijn dat de coatings intact blijven en dat gepassiveerde lagen niet zijn beschadigd door mechanische slijtage. Het opnieuw aanbrengen van coatings of opnieuw passiveren kan nodig zijn gedurende de levensduur van het onderdeel. Door oppervlaktebehandeling te integreren met een gepland onderhoudsprogramma kunnen industrieën de operationele levensduur van gegoten componenten verlengen en tegelijkertijd de kosten effectief beheersen.
Door de vooruitgang op het gebied van giettechnieken is er ook minder nabehandeling nodig. Hooggelegeerde centrifugale gietstukken vertonen bijvoorbeeld vanwege hun verfijnde microstructuur en gecontroleerde stolling vaak minder oppervlaktedefecten vergeleken met traditionele zandgietstukken. Dit kan de afhankelijkheid van aanvullende behandelingen verminderen en toch een lange levensduur garanderen. Niettemin blijven oppervlaktebehandelingen in risicovolle omgevingen een belangrijke aanvulling op de verbeterde gietmethoden.
De volgende tabel vergelijkt de algemene prestatieverschillen die zijn waargenomen tussen onbehandelde en behandelde corrosiebestendige gietstukken bij industrieel gebruik:
| Conditie | Onbehandeld gieten | Behandeld gieten |
|---|---|---|
| Levensduur in milde omgeving | Matig | Uitgebreid |
| Levensduur in mariene omgeving | Ingekort vanwege pitting | Verbeterd met passivatie en coatings |
| Onderhoudsfrequentie | Hoog | Verlaagd |
| Initiële kosten | Lager | Hooger due to treatment |
Vanuit technisch oogpunt zijn aanvullende oppervlaktebehandelingen voor corrosiebestendige gietstukken niet altijd verplicht, maar ze kunnen de betrouwbaarheid van componenten onder agressieve omstandigheden aanzienlijk vergroten. De beslissing hangt af van de legeringskeuze, het gietproces en de ernst van de omgeving. Hoewel hooggelegeerde centrifugale gietstukken de afhankelijkheid van nabehandeling kunnen verminderen vanwege hun inherente weerstand, blijven veel industrieën passivatie, coatings en andere maatregelen toepassen om de operationele veiligheid en het economische rendement van hun apparatuur te maximaliseren.